पट्टणकोडोलीची भाकणूक: श्री विठ्ठल बिरदेवाच्या भाकणूकीचा वर्षानुसार संग्रह((Pattankodoli Bhaknuk))

श्री विठ्ठल बिरदेव हे धनगर समाजाचे कुलदैवत आहेत. या दैवताचे मूळ स्थान कोल्हापूर जिल्ह्यातील पट्टणकोडोली येथे आहे. स्थानिक आख्यायिकांनुसार, महालिंग राया नावाच्या भक्ताने आपली तलवार अर्पण करून या ठिकाणी देवतेला स्थिर केले. बिरदेव हे भगवान विष्णूंचे, तर विठ्ठल हे भगवान शंकराचे रूप मानले जाते. म्हणूनच, या मंदिरात विठ्ठल-बिरदेव या जोडगोळीची पूजा केली जाते. मंदिरातली शांतता आणि यात्रेतील भक्तीचा उत्साह यांचा अनोखा संगम येथे पाहायला मिळतो.

महाराष्ट्राच्या कृषी, सामाजिक आणि राजकीय भविष्याचा वेध घेणारी भाकणूक म्हणजेच कोल्हापूर जिल्ह्यातील पट्टणकोडोली येथील श्री विठ्ठल बिरदेव यात्रेतील भाकणूक (Pattankodoli Bhaknuk) होय. ही परंपरा केवळ महाराष्ट्रातच नव्हे, तर आंध्र प्रदेश, कर्नाटक आणि गोवा येथील धनगर समाजासाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. दरवर्षी, लाखो भाविकांच्या उपस्थितीत फरांडे बाबा (श्री खेलोबा राजभाऊ वाघमोडे) हे हे भाकीत करतात. देवाचे दूत मानले जाणारे फरांडे बाबा, १७ दिवसांचा पायी प्रवास करून यात्रेसाठी येथे पोहोचतात.

हजारोंच्या उपस्थितीत ही भाकणूक ऐकण्यासाठी भक्त उत्सुक असतात. भाकणुकीच्या मुख्य समारंभात, बाबा हातात तलवार घेऊन हेडाम नृत्य करतात. त्यानंतर ते भविष्यातील घडामोडींवर देवाचे संकेत देतात. या भाकणुकीमध्ये प्रामुख्याने शेतीतली पीक-पाणी (धारण), पाऊसमान (पर्जन्य), देशातील राजकारण आणि महागाई (बाजारपेठेची स्थिती) यावर देवाचे संदेश दिले जातात. परिणामी, या भविष्यवाणीच्या आधारे शेतकरी पुढील वर्षाच्या पेरणीचे नियोजन करतात, ज्यामुळे या भाकणुकीचे महत्त्व मोठे आहे. याशिवाय, येथे तुम्हाला मागील काही वर्षांची आणि चालू वर्षाची पट्टणकोडोली भाकणूक (Pattankodoli Bhaknuk) एकाच ठिकाणी व्यवस्थित मांडलेली मिळेल.

या भाकणुकीचा अर्थ लावण्यासाठी भक्त उत्सुक असतात, कारण गेल्या अनेक वर्षांपासून त्यांचे भाकीत अचूक ठरल्याचे बोलले जाते. त्यामुळे, कोल्हापूर जिल्ह्यातील या धार्मिक आणि सांस्कृतिक सोहळ्याकडे संपूर्ण देशाचे लक्ष लागलेले असते.